Hoe delicate gesprekken leidden tot het onwaarschijnlijke einde van Julian Assange’s 12-jarige saga

WASHINGTON: Ongeveer anderhalf jaar geleden presenteerde een advocaat van Julian Assange de federale aanklagers in Virginia met een afstandsverzoek: de zaak tegen de oprichter van WikiLeaks afwijzen.

Het was een gedurfde vraag, aangezien Assange honderdduizenden geheime documenten had gepubliceerd en waarschijnlijk de meest prominente gevangene ter wereld was die te maken had met een uitleveringsverzoek van de Amerikaanse overheid. Op dat moment was het ministerie van Justitie al verwikkeld in een langdurige strijd in Britse rechtbanken om hem naar de Verenigde Staten te sturen voor berechting.

Maar uit dat verzoek, verteld door iemand die bekend is met de zaak, ontstonden de kiemen die leidden tot het ondenkbare moment van woensdag: Assange stapt uit een Amerikaans gerechtsgebouw op een afgelegen eiland in de westelijke Stille Oceaan en begint aan zijn reis naar huis nadat hij zich in zelfverbanning had verschanst. en twaalf jaar gevangenisstraf.

“Hoe voelt het om een ​​vrij man te zijn, meneer Assange?” riep iemand.

Hij glimlachte en knikte en liep verder. Er was nog een vlucht die hij moest halen om hem naar huis te brengen in Australië.

De schikking vond plaats tegen de achtergrond van een moeizaam uitleveringsproces, dat geen enkele garantie bood dat de zelfverklaarde voorvechter van de vrijheid van meningsuiting ooit zou worden overgedragen voor vervolging. Ook bood het geen enkele erkenning door Amerikaanse autoriteiten van de ruim vijf jaar die hij al in een Britse gevangenis had doorgebracht.

Uiteindelijk werd er een reeks voorstellen en tegenvoorstellen gedaan om meningsverschillen op te lossen: de wens van het ministerie van Justitie om een ​​bekentenis van schuldigverklaring en Assange’s weigering om voet aan wal te zetten in de continentale VS, waar hij zich allerlei potentieel rampzalige scenario’s voorstelde.

De overeenkomst omvatte ook veiligheidskleppen die de vrijheid van Assange in Australië zouden garanderen in het onwaarschijnlijke geval dat een rechter de overeenkomst op het laatste moment zou verwerpen.

Dit rapport is gebaseerd op interviews met mensen die bekend zijn met de onderhandelingen en met wie er gesproken is De Associated Press op voorwaarde van anonimiteit om het proces te bespreken en de rechtbankdossiers te kunnen inzien.

De vrijlating van Assange in het onwaarschijnlijke Saipan, de hoofdstad van de Noordelijke Marianen, betekende het einde van een polariserende juridische saga die drie presidentiële regeringen en meerdere continenten omvatte.

Dat zou vijf jaar geleden ondenkbaar zijn geweest.

Dat was het moment waarop het ministerie van Justitie de aanklacht openbaar maakte toen de Britse autoriteiten een bebaarde en schreeuwende Assange uit de Ecuadoriaanse ambassade haalden, waar hij zich de afgelopen zeven jaar had verschanst. Assange zocht in 2012 zijn toevlucht nadat hij op borgtocht was vrijgelaten terwijl hij uitlevering aan Zweden riskeerde in een onderzoek naar seksueel geweld, dat later werd stopgezet.

Hij bleef daar, uit angst voor arrestatie en uitlevering aan de VS in verband met de ontvangst en publicatie door WikiLeaks van honderdduizenden oorlogslogboeken en diplomatieke telegrammen waarvan Amerikaanse aanklagers zeggen dat hij samenspande met legerinlichtingenanalist Chelsea Manning om deze illegaal te verkrijgen.

Ten tijde van zijn aanklacht stond Assange misschien beter bekend vanwege de betrokkenheid van WikiLeaks bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016, toen de geheime website tranches met schadelijke e-mails vrijgaf over de democratische presidentskandidaat Hillary Clinton, die waren gestolen door Russische militaire inlichtingenofficieren. Volgens ambtenaren was het schaamteloze verkiezingsinmenging van Moskou.

De publicaties waren voor Trump aanleiding om tijdens de campagne gedenkwaardig te verkondigen: “WikiLeaks, ik hou van WikiLeaks.”

Binnen het ministerie van Justitie was de mening anders dat Trump binnenkort leiding zou geven. Procureur-generaal Jeff Sessions noemde de arrestatie van Assange in 2017 een prioriteit te midden van het harde optreden tegen het lekken van geheime informatie.

Het misdrijf waar het om ging was niet de hack-and-dump verkiezingsinmenging, maar de diplomatieke telegrammen van jaren daarvoor. De regering-Obama had uitgebreid gedebatteerd over de aanklacht tegen Assange, maar heeft geen aanklacht ingediend op grond van de Spionagewet – die het verkeerd omgaan met nationale defensie-informatie strafbaar stelt – deels vanwege zorgen dat dit zou kunnen worden gezien als een aanval op de journalistiek.

Maar het ministerie van Justitie onder de regering-Trump koos een andere koers. Het bestaan ​​van een strafzaak werd onbedoeld aan het licht gebracht door een indieningsfout in 2018. De eerste nauw op maat gemaakte aanklacht die maanden later werd vrijgegeven, was een telling van computerinbraken waarin hij werd beschuldigd van samenzwering met Manning om een ​​wachtwoord te kraken dat haar toegang op een hoger niveau gaf tot geclassificeerde computernetwerken.

Binnen enkele weken maakte de afdeling nog eens 17 aanklachten openbaar waarin hij ervan werd beschuldigd de Spionagewet te hebben overtreden door geheime documenten te verkrijgen en te verspreiden.

Volgens aanklagers is hij over de schreef gegaan door computernetwerken te hacken voor vertrouwelijke informatie en door lukraak geheimen te publiceren, waaronder de ongecensureerde namen van bronnen die informatie aan de Amerikaanse strijdkrachten hebben verstrekt.

Aanhangers van Assange beweren al jaren dat hij de samenleving een onschatbare dienst heeft bewezen door militair wangedrag in de Amerikaanse oorlogen in het buitenland aan het licht te brengen, op dezelfde manier als journalisten dat moeten doen.

De zaak was juridisch niet eenvoudig. Er waren ook logistieke complicaties.

Nu Assange gevangen zat in de Londense Belmarsh-gevangenis, probeerde het ministerie van Justitie op een grillige manier zijn uitlevering veilig te stellen – een uit meerdere stappen bestaand proces waarbij rechters betrokken waren die, samen met Assange, de verzekering zochten dat hij kon proberen zichzelf te verdedigen door een beroep te doen op de bescherming van het Eerste Amendement die hij in zijn land geniet. Amerika.

Nu de vooruitzichten voor Assange’s overplaatsing onzeker waren, zag zijn team de aanwezigheid van een meer persvriendelijke procureur-generaal, Merrick Garland, als een mogelijke opening om te proberen de zaak op te lossen.

Ongeveer anderhalf jaar geleden, tijdens de eerste inhoudelijke communicatie tussen de twee partijen, hield een advocaat van Assange een presentatie voor de aanklagers van het ministerie van Justitie in Virginia, met het verzoek de aanklacht in te trekken. De aanklagers luisterden en hoewel het idee onwerkbaar was, kwamen ze maanden later terug met een tegenvoorstel: zou Assange een schuldbekentenis overwegen?

Het Assange-team antwoordde dat het open stond om die mogelijkheid te onderzoeken, maar dat het twee lijnen in het zand had over wat een resolutie zou moeten inhouden. Hij zou geen extra gevangenisstraf accepteren en geen voet op Amerikaans grondgebied zetten, gezien de zorgen die hij en zijn aanhangers delen over wat de Amerikaanse regering hem zou kunnen aandoen.

De advocaten van Assange brachten het idee naar voren van een pleidooi voor een misdrijf, dat volgens de regels van de federale rechtbank op afstand kon worden ingevoerd zonder dat Assange naar Amerika hoefde te reizen.

Toen dat idee niet doorging, bespraken de twee partijen de mogelijkheid dat WikiLeaks als organisatie schuldig zou pleiten aan een misdrijf en Assange aan een overtreding, aldus een van de bronnen. Hij beschreef de algehele inspanning van beide partijen “om tot een ja te komen”.

De onderhandelingen vonden grotendeels plaats met aanklagers in het oostelijke district van Virginia, waar de zaak werd aangeklaagd, maar vervolgens in de laatste maanden met nationale veiligheidsfunctionarissen van het ministerie van Justitie.

Ambtenaren van het ministerie die een bekentenis van Assange wilden, gaven uiteindelijk blijk van respect voor zijn belangrijkste eisen door een concept te opperen waarin hij de deal buiten de 50 staten kon sluiten, extra gevangenisstraf kon vermijden en uit de gevangenis in Groot-Brittannië kon worden vrijgelaten, aldus de bron.

Dat “concept leidde vervolgens tot een aantal weken van serieus heen en weer”, zei de persoon. Er was een beperkt aantal locaties dat aan dat criterium voldeed – Guam is er één – maar Saipan werd geselecteerd.

“Het ministerie van Justitie bereikt een oplossing in pleidooizaken wanneer het ministerie denkt dat het een resolutie kan bereiken die de beste belangen van de Verenigde Staten dient. Dat is wat we hier hebben gedaan”, zei Garland donderdag op een niet-gerelateerde persconferentie toen hem werd gevraagd waarom de afdeling heeft de zaak opgelost.

Vanuit het perspectief van het ministerie van Justitie waren de meer dan vijf jaar die hij in een zwaarbewaakte Britse gevangenis doorbracht vergelijkbaar met, of mogelijk zelfs hoger dan, de straf die hij in de VS had kunnen krijgen.

Ondertussen verliep het uitleveringsproces moeizaam en traag.

In maart oordeelde een Britse rechtbank dat Assange niet kon worden uitgeleverd tenzij de Amerikaanse autoriteiten garandeerden dat hij niet ter dood zou worden veroordeeld en dat hij hetzelfde beroep op de vrijheid van meningsuiting kon doen als een Amerikaans staatsburger.

De VS hebben deze garanties gegeven. Maar de advocaten van Assange accepteerden alleen dat hij niet met de doodstraf te maken zou krijgen en zeiden dat de verzekering dat Assange het Eerste Amendement kon ‘verheffen en erop kon vertrouwen’ niet voldeed aan de bescherming die hij verdiende. Vorige maand oordeelde een rechtbank dat hij in beroep kon gaan tegen zijn uitleveringsbevel, nadat rechters hadden gezegd dat de VS “schaamteloos ontoereikende” garanties hadden gegeven.

Belangrijk is dat in de pleidooiovereenkomst een aantal onvoorziene omstandigheden waren ingebouwd voor het geval de rechter het niet zou goedkeuren. Dat omvatte een voorwaarde die Assange toestond zich terug te trekken uit de deal en terug te keren naar Australië, aangezien de twee partijen een beperkte periode hadden om te proberen over een nieuw resultaat te onderhandelen om hetzelfde resultaat te bereiken. En als de rechter erop stond hem vast te houden, stemde het ministerie van Justitie ermee in de aanklacht tegen Saipan af te wijzen.

Achter de schermen waren Australische functionarissen bezig met zijn vrijlating, waarbij de overheid het ministerie van Justitie in een brief van april vroeg om een ​​schikking te overwegen om de zaak te beëindigen, aldus een persoon die bekend is met de zaak. President Joe Biden vertelde verslaggevers die maand dat zijn regering “overwoog” om de zaak te laten vallen. Een functionaris van het Witte Huis zei deze week dat het Witte Huis niets te maken had met de schikking.

Volgens het Hooggerechtshof in Londen werd de overeenkomst met de VS op 19 juni bereikt. Het was een van de vele acties achter de schermen die leidden tot de vrijlating van Assange.

Diezelfde dag stond zijn vrouw, Stella Assange, voor een camera buiten de gevangenis van Belmarsh en nam een ​​video op waarin ze zei dat ze verwachtte dat haar man binnenkort aan het einde van zijn beproeving zou zijn.

‘Ik ben er nu van overtuigd dat deze periode van ons leven ten einde is gekomen’, zei ze.

De video werd pas bijna een week later vrijgegeven, toen Assange al in het vliegtuig zat op weg naar Saipan en nadat het nieuws over de schikking bekend was geworden.

“Als je dit ziet, betekent het dat hij eruit is”, zei WikiLeaks-hoofdredacteur Kristinn Hrafnsson in dezelfde video.

Woensdagochtend werd Saipan – een landelijk eiland in de Stille Oceaan, het toneel van een strijd tussen de VS en Japan uit de Tweede Wereldoorlog en, meer recentelijk, een duikbestemming met weelderige golfbanen – de onwaarschijnlijke locatie van een historische coda voor een sensationeel geval.

Na een marathonvlucht van Londen naar Bangkok naar de eindbestemming arriveerde Assange woensdagochtend bij het grote federale gerechtsgebouw van het eiland. Het werd vier jaar geleden geopend en beschikt over torenhoge pilaren en een indrukwekkend uitzicht op zee.

De witharige Assange stapte het gerechtsgebouw binnen in een donker pak met een goudkleurige stropdas die losjes om de nek zat. In de rechtszaal leek hij ontspannen, met een bril op terwijl hij documenten doornam en af ​​en toe een grapje maakte. Toen de rechter vroeg of hij tevreden was met de pleidooivoorwaarden, antwoordde hij: “Dat hangt misschien af ​​van de uitkomst”, wat gelach in de rechtszaal opriep.

Na het pleidooi verklaarde de rechter hem een ​​‘vrij man’ en Assange vertrok naar huis, naar Australië, waar hij herenigd werd met zijn vrouw en vader, John Shipton, die eerder deze week tegen de Australian Broadcasting Corporation zei dat ‘radslagen doen een goede zaak is. uitdrukking van de vreugde die men voelt.”

Hij zei dat zijn zoon nu ‘het strand op en neer zou kunnen lopen en in de winter het zand door zijn tenen zou kunnen voelen, die heerlijke kou, en zou kunnen leren geduldig te zijn en een paar uur met je kinderen te spelen. Al de grote schoonheid van het gewone leven.”

Assanges toekomst in Australië blijft onzeker. Hij vermeed de media op een persconferentie donderdag, waar zijn vrouw suggereerde dat hij uitkeek naar kleinere genoegens.

‘Julian is van plan elke dag in de oceaan te zwemmen’, zei ze. ‘Hij is van plan om in een echt bed te slapen. Hij is van plan echt eten te proeven, en hij is van plan van zijn vrijheid te genieten.’